Słowniczek komputerowy

A

Adres IP - numer służący do identyfikacji urządzeń podłączonych do sieci. Każde urządzenie posiada unikalny numer IP co pozwala na przesyłanie danych pomiędzy nimi. Najbardziej rozpowszechniony zapis adresu IP składa się z czterech liczb 8-bitowych np. 150.254.173.6 (adres serwera interkl@sy). Adres portalu www.interklasa.pl jest tłumaczony na powyższy adres IP dzięki wykorzystaniu usługi DNS.

Administrator - osoba zarządzająca, której zadaniem jest utrzymywanie serwera, sieci komputerowej lub strony internetowej w pożądanym stanie. Administrator ma dostęp do wszystkich materiałów zgromadzonych na stronie bądź na serwerze, chroni te zasoby przed wirusami, dodaje nowe oprogramowanie itp.

B

Baza danych - zbiór powiązanych ze sobą informacji ułożonych w sposób, który pozwala na szybkie wyszukanie konkretnej wiadomości. Informacje w bazie danych przechowywane są w tabelach.

Backup - kopia bezpieczeństwa. Powinieneś kopiować dane ze swojego komputera regularnie na różne nośniki np. CD. Nie robienie regularnych backupów jest niebezpieczne i lekkomyślne.

Bajt (B) - jednostka miary informacji, używa się jej do mierzenia np. wielkość plików, szybkości transmisji (patrz Bandwidth), wielkości nośników (dyskietka, CD, dysk twardy itp.) 1 bajt = 8 bitów

Bandwidth - pasmo , ilość danych jaką można przesłać przy pomocy łącza w danym czasie np. przy łączeniu się z Internetem, zwykle mierzone w bps tj. bits per second.

Bit (b) - podstawowa, najmniejsza jednostka danych elektronicznych. Bit może przyjmować dwie wartości: 0 lub 1. W praktyce wartość 0 oznacza brak sygnału, a 1 oznacza jego obecność.

Biuletyn elektroniczny (newsletter) - czasopismo elektroniczne, ukazujące się cyklicznie, najczęściej trafiające do subskrybentów za pomocą poczty e-mail lub publikowane na stronie WWW.

Blog - rodzaj strony internetowej (internetowego pamiętnika), w którym autor przedstawia swoje myśli, opinie lub twórczość artystyczną innym internautom. Wpisy na blogu są zazwyczaj ułożone chronologicznie - od najbardziej .aktualnych do najstarszych. Blogi zawierają też zwykle odnośniki do stron internetowych, które autor bloga uważa za interesujące.

Bramka - punkt podłączenia sieci LAN do Internetu. Określenie stosowane w topologii sieci komputerowych.

C

CD-ROM (DVD-ROM) - urządzenie pozwalające na odtwarzanie na komputerze płyt CD (DVD).

CD-R (DVD-R, DVD+R) - płyta CD (DVD) z możliwością jednokrotnego zapisu (nagrania).

CD-RW (DVD-RW, DVD+RW) - Compact Disc Re-Writable, płyta CD (DVD) wielokrotnego zapisu tzn. można 'wymazywać' poprzednie nagrania i zapisywać nowe pliki.

Certyfikat - potwierdzenie tożsamości strony internetowej przez osobę lub firmę godną zaufania.

Czat, chat - usługa internetowa, która pozwala na rozmowę wielu osób jednocześnie. Rozmowy te odbywają się w czasie rzeczywistym i polegają na wpisywaniu tekstu, który pozostali rozmówcy mogą odczytać na swoich komputerach. Do rozmowy może dołączyć każdy chętny. Najczęściej uczestnicy czatu nie posługują się imionami, ani nazwiskami, tylko wybranymi przez siebie nickami.

CMS ('Content Management System') - system zarządzania treścią strony WWW przez przeglądarkę internetową.

Cookies (ciasteczko) - plik przesyłany przez serwer WWW i zapisywany na dysku komputera użytkownika. Przy każdym kolejnym połączeniu z tym samym serwerem plik ten jest odczytywany w celu uzyskania informacji zapisanych podczas poprzedniej wizyty na danej stronie.

D

DNS (Domain Name System) - system odpowiedzialny za zamianę nazw domeny na adresy IP.

Domena - jeden z członów adresu sieciowego (również adresu e-mail) pozwalający na rozróżnienie komputerów w Internecie. Przykładami domen są: .pl, .uk, .com. Niektóre domeny posiadają subdomeny, czyli np. .edu, czy .gov. Np. w adresie www.europa.edu.pl domena jestpl, a poddomeną .edu.

Download - 'ściąganie', ładowanie danych z np. Internetu do twojego komputera.

E

e-learning (Distance Learning) - nauczanie na odległość, nauczanie przez Internet. Ogólne określenie odnoszące się do nauki prowadzonej wyłącznie za pomocą komputera i nowoczesnych metod komunikacji.

F

FAQ (ang. Frequently Asked Question) - dosł. Często zadawane pytania. Na stronach internetowych nazwą tą określa się miejsce, w którym można znaleźć odpowiedzi na najczęściej powtarzające się pytania na dany temat.

Firewall ('zapora ogniowa') - Zabezpieczenie sieci lub komputera przed włamaniem z zewnątrz. Do podstawowych zadań firewalla należy sprawdzanie wszystkich informacji wchodzących i wychodzących z sieci lub komputera.

FireWire - bardzo szybkie złącze pozwalające podłączać do komputera różne urządzenia.

Flash -
Typ pamięci używanej m.in. w aparatach cyfrowych, odtwarzaczach mp3 itp. Dane na niej zapisane można wykasować, a pamięć wykorzystać ponownie.
Nazwa programu do tworzenia animacji komputerowych.

Font - czcionka, krój pisma.

Format - charakterystyczny dla konkretnego programu sposób zapisu pliku, np. MS Word zapisuje i czyta pliki w formacie - .doc, MS Excel - .xls, programy do obsługi plików graficznych (np. zdjęć - .bmp, .jpg). Określany również jako typ pliku lub rozszerzenie.

Formatowanie - czyszczenie, 'wymazywanie' danych z nośnika np. twardego dysku.

Forum - miejsce na stronach internetowych, gdzie użytkownicy mogą wyrażać swoje opinie na różne tematy i przeczytać co na ten sam temat sądzą inni. Usługa ta najczęściej pojawia się na portalach. W odróżnieniu od chata nie jest to rozmowa w czasie rzeczywistym - wiadomości na forum komentowane są przez kilka, a nawet kilkanaście dni. Użytkownicy mają też zwykle dostęp do tematów omawianych w przeszłości i zawsze mogą się w nich wypowiedzieć.

G

Gigabajt - jednostka miary informacji (pamięci). 1GB = 1024MB.

GHz - Gigahertz. Miara prędkości procesora.

H

Hardware - sprzęt, na przykład komputer, drukarka, skaner itp.

HDD - (hard disc drive) twardy dysk.

Hiperłącze (Link) - odnośnik. Słowo lub ikonka z przypisanym adresem do dokumentu (lub do miejsca w dokumencie) dostępnego w Internecie. Kliknięcie na wyróżnione hiperłącze przenosi użytkownika w inne miejsce na stronie lub na inną stronę internetową. Linki umożliwiają więc poruszanie się po stronach dostępnych w sieci.

Home page - "strona domowa" - strona internetowa założona przez użytkownika, zawierająca informacje na temat jej właściciela. Zwykle strony domowe poświęcone są różnym zainteresowaniom, pracy, hobby itp. Host - komputer podłączony do Internetu posiadający unikalny adres IP Hot Spot - potoczne określenie punktu dostępu do bezprzewodowej sieci komputerowej.

Html - język pozwalający na tworzenie stron WWW. Dokument opracowany w html-u to zwykły plik tekstowy składający się z określonych znaczników otwierających i zamykających oraz tekstu zawartego pomiędzy nimi. Znaczniki html-a w jednoznaczny sposób określają sposób w jaki dokument wyświetlać się będzie w Internecie.

I

ICT (TIK) 'information and communication technology' ('technologie informacyjnokomunikacyjne') - ogół technologii związanych z przetwarzaniem i przesyłaniem informacji.

Interfejs - (interface) sposób komunikowania się: komputera z komputerem, np. z drukarką przy pomocy interfejsu USB, użytkownika z komputerem przy pomocy systemu operacyjnego MS Windows, użytkownika z Internetem przez przeglądarkę internetową.

Internet - światowa sieć komputerowa pozwalająca na komunikowanie się za pomocą komputera osobom z całego świata oraz zapewniająca dostęp do zgromadzonych w sieci informacji wszystkim chętnym. Pierwsze fragmenty sieci powstały w latach 60 XX wieku w USA, a w 1973 roku do sieci podłączono pierwsze dwa komputery z Europy. Nazwa „Internet” po raz pierwszy została użyta w 1974 roku. Internetowa grupa dyskusyjna - usługa pozwalająca na rozmowę określonej grupie osób. Kolejni rozmówcy przyjmowani są do grupy za zgodą i wiedzą dotychczasowych użytkowników.

Intranet - sieć komputerowa ograniczona do komputerów w jednym miejscu (np. w szkole, firmie). W obrębie takiej sieci istnieje możliwość korzystania z usług typowo internetowych (e-mail, WWW, itp.).

Internet Protocol - protokół komunikacyjny wykorzystywany w Internecie.

IRC - usługa dostępna na serwerze umożliwiająca rozmowę wielu użytkownikom jednocześnie. Pierwowzór czatu.

Internet Service Provider (ISP) - Dostawca usług internetowych. Firma zapewniająca dostęp do Internetu.

K

Kilobajt (KB) - Jednostka miary informacji (pamięci). 1 KB = 1024 bajty. Kbps - jeden kilobit na sekundę. Miara prędkości przesyłania informacji (danych).

Klient e-mail - oprogramowanie służące do obsługi poczty internetowej instalowane na komputerze użytkownika.

Kompresja - sposób zmniejszania wielkości plików np. w celu przesłania ich Internetem. W celu kompresji plików często używa się jednego z programów: WinZip, WinRAR, 7zip.


Komunikator internetowy - program pozwalający na „bezpośrednią” rozmowę dwojga użytkowników Internetu. W komunikatorach istnieje również możliwość rozmowy w kilka osób. Usługa ta od chata różni się przede wszystkim tym, że do zapisu rozmowy mają dostęp wyłącznie jej uczestnicy.

L

LAN (Local Area Network) - lokalna sieć komputerowa. Służy do połączenia ze sobą komputerów stojących w niedużej odległości od siebie (maksymalnie do kilku kilometrów).

Lista dyskusyjna - rodzaj grupy dyskusyjnej, w której do przesyłania wypowiedzi użytkowników służy poczta elektroniczna. E-maile wysyłane są automatycznie na adresy wszystkich osób zapisanych na liście dyskusyjnej.

M

Megabajt (MB) - Jednostka miary informacji (pamięci). 1 Mb = 1024 KB. MHz - Megaherc. Jednostka miary prędkości procesora.




Modem (ang. MOdulator-DEModulator) - urządzenie elektroniczne pozwalające na przesłanie danych cyfrowych przy wykorzystaniu np. linii telefonicznej lub linii telewizji kablowej. Najczęściej używane modemy łączą komputer z Internetem poprzez specjalny numer telefoniczny. Ten rodzaj komunikacji ograniczają niskie przepustowości takiego łącza [max 56 Kbit/s (ok. 5 KB/s)] oraz wysokie koszty połączeń. Modemy mogą być wewnętrzne lub zewnętrzne.

Moderator - osoba oceniająca jakość komentarzy na stronie WWW, kanale IRC lub liście dyskusyjnej. Moderator ma zapobiec nadużyciom systemu komentarzy, trollowaniu (czyli wypowiedziom agresywnym, niesympatycznym, prowokującym i prymitywnym), a co za tym idzie ma przypilnować, żeby wpisy użytkowników nie powodowały nieprzyjemnych odczuć i nie prowadziły do kłótni.

Multimedia - ogólne określenie materiałów komputerowych wykorzystujących jednocześnie wiele form przekazu (tekst, dźwięk, obraz, animację, film, słowo mówione) oraz korzystających z hiperłączy.

N

NAT (Network Adress Translation) - system tłumaczenia adresów IP sieci prywatnych na adresy sieci publicznej. Nick - pseudonim wybrany przez użytkownika, którym posługuje się on podczas rozmów na czacie, ircu lub forach dyskusyjnych.

O

Ochrona antyspamowa - zabezpieczenie komputera użytkownika przed niechcianymi e-mailami.

Online - (z ang. 'On-line' - „na linii“), użytkownik podłączony do sieci.

Offline - (z ang. 'Off-line - „rozłączony”), użytkownik nie podłączony do sieci.

Oprogramowanie (ang. Software) - narzędzia umożliwiające pracę na komputerze. Każdy program komputerowy zawiera zestaw instrukcji oraz danych (czyli przepis postępowania) rozumiany przez komputer. Różne programy komputerowe pozwalają użytkownikowi na wykonywanie różnych funkcji.

P

P2P, Peer to Peer - model komunikacji w Internecie, który gwarantuje obu użytkownikom połączenia równe prawa. Najpopularniejszym zastosowaniem p2p jest bezpośrednia wymiana plików. Pakiet - najmniejsza ilość danych przesyłana przez sieć.

Patch - nakładka (łatka) na program komputerowy poprawiająca jego działanie.

PHP, ASP - języki programowania działające na serwerze. Za ich pomocą programista może np. nawiązać połączenie z bazą danych lub generować strony internetowe o dynamicznie zmieniającej się treści itp.

Poczta elektroniczna - podstawowa usługa internetowa, umożliwiająca przesyłanie wiadomości tekstowych (listów elektronicznych). Wraz z rozwojem Internetu została ona rozbudowana o możliwość dołączania plików (tzw. załączników). Każdy użytkownik poczty identyfikowany jest za pomocą adresu np. imie@interklasa.pl. Pierwszy e-mail został wysłany w 1974 roku.

Podpis elektroniczny - dodatkowa informacja dołączona do wiadomości elektronicznej w celu potwierdzenia Źródła jej pochodzenia. Podpis elektroniczny powinien być trudny lub niemożliwy do podrobienia i trwale wiązać się z dokumentem.

Portal; wortal - rodzaj serwisu internetowego zawierającego wiadomości z wielu dziedzin i tematów. Z reguły portale wyposażone są w działy aktualizowane codziennie, katalogi stron internetowych oraz mechanizmy służące do wyszukiwania informacji. Wortal to rodzaj portalu, gdzie publikowane są informacje zbliżone do siebie tematycznie.

Post - pojedyncza wiadomość napisana przez użytkownika na grupie dyskusyjnej lub forum.

PPP (Point to Point Protocol) - protokół komunikacji wykorzystywany przy połączeniach modemowych do Internetu. Program antywirusowy - program chroniący komputer użytkownika przed wirusami komputerowymi.

Proxy - usługa sieciowa polegająca na przechowywaniu na serwerze kopii strony internetowej i udostępnianiu jej (jeżeli jest aktualna) zamiast informacji pobieranych z odległego serwera. Usługa stosowana w celu przyśpieszania działania Internetu.

Procesor - układ scalony, najważniejsza część komputera, podstawową cechą charakteryzującą jest prędkość wyrażana w gigahercach (GHz) kiedyś prędkość procesora była określana w megahercach (MHz).

Przeglądarka internetowa - program umożliwiający wyświetlanie i oglądanie stron internetowych. Do najpopularniejszych programów tego typu należą Internet Explorer, Opera i Mozilla Firefox.

Punkt dostępowy - urządzenie w sieci bezprzewodowej służące do połączenia dwóch komputerów w sieć.

R

RAM - pamięć operacyjna komputera. Podtrzymywana przez prąd, jest wymazywana przy wyłączeniu komputera.

Router - urządzenie służące do łączenia ze sobą sieci komputerowych.

S

Serwer - komputer udostępniający innym komputerom pliki, programy, usługi (np. pocztę elektroniczną), itp.

Serwer-klient - najpopularniejszy model komunikacji w Internecie. Serwer to komputer świadczący pewne usługi (np. wysyłający strony internetowe), a klient to komputer, który z tych usług korzysta.

Sieć bezprzewodowa - sieć komputerowa, w której rolę kabli pełnią fale radiowe. Zbiór standardów takich sieci określa się mianem WiFi (Wireless Fidelity)

Skrętka - typ przewodu stosowanego do łączenia komputerów w sieć. Software - oprogramowanie.

Spam - komercyjny e-mail, którego użytkownik nie zamawiał. Wiadomość taka rozsyłana jest do wielu użytkowników poczty elektronicznej, niezależnie od ich chęci i zainteresowań. Spamem określa się również informację nie na temat wstawioną na forum dyskusyjnym wyłącznie w celach reklamowych.

Stałe łącze - ogólne określenie dostępu do Internetu, które opłacane jest kwotą niezależną od długości czasu wykonanych połączeń.

Surfowanie - (określenie potoczne) swobodne przeglądanie zasobów sieci WWW.

Sygnatura - osobisty podpis pod listem elektronicznym.

System operacyjny (OS) - zbiór programów pośredniczących pomiędzy użytkownikiem a sprzętem komputerowym. System operacyjny tworzy bezpieczne środowisko, w którym użytkownik może wykonywać swoje zadania.

U

UPS - zasilacz awaryjny.

URL, Uniform Resource Locator - standard nazewniczy używany do jednoznacznego zidentyfikowania serwerów i zgromadzonych na nich zasobów. Adres URL rozpoczyna się od nazwy protokołu (np. HTTP), po której następuje nazwa serwera oraz określenie dokładnego położenia danego zasobu na tym serwerze (tzw. ścieżka dostępu).

USB (Universal Serial Bus) - interfejs komunikacji pomiędzy urządzeniami zewnętrznymi a komputerem. Pozwala on na szybkie połączenie komputera i innych urządzeń (np. klawiatury, myszki, drukarki, skanera) i transfer danych między nimi, a komputerem.

V

VoIP (Voice over IP) - technologia przesyłania głosu poprzez sieć komputerową wprowadzona i rozwijana przez firmę Cisco.

W

WAN (Wide Area Network) - sieć rozległa łącząca sieci lokalne (LAN), inne sieci rozległe oraz pojedyncze komputery. Obejmuje ona dużą liczbę komputerów na dużej przestrzeni.

WiFi - patrz: sieć bezprzewodowa.

Wirus komputerowy - program komputerowy (najczęściej prosty), który w sposób celowy powiela się bez zgody użytkownika. Wirusy mogą wykonywać określone zadania na komputerze użytkownika np.: kasować i niszczyć dane, niszczyć sprzęt komputerowy, rozsyłać spam, dokonywać ataków na serwery internetowe, uniemożliwiać pracę na komputerze, umożliwiać przejęcie kontroli nad komputerem osobie nieupoważnionej. Wirusy wykorzystują słabość zabezpieczeń systemów komputerowych lub właściwości systemów oraz niedoświadczenie i beztroskę użytkowników.

WWW (World Wide Web) - (światowa pajęczyna) najpopularniejsza z dostępnych usług w sieci Internet, powstała w 1991 roku. Jej pomysłodawcą i twórcą jest Tim Berners-Lee, programista z CERN-u. Jest to zbiór dokumentów (umieszczonych na różnych komputerach, w różnych krajach) stworzonych najczęściej za pomocą języka HTML i odnoszących się do siebie nawzajem (umożliwia to wspólny system nazw oparty na tzw. URL). Wielką popularność WWW zawdzięcza łatwości obsługi, tworzenia i utrzymywania odpowiednich dokumentów, a także atrakcyjnej stronie graficznej. Strony WWW można oglądać za pomocą przeglądarek (do przeglądania używany jest protokół HTTP).

WYSIWYG (What You See Is What You Get) - zbiór mechanizmów pomagających w uzyskaniu wydruków możliwie najbardziej zgodnych z tym co widać ekranie.

Wyszukiwarka internetowa - mechanizm dostępny na stronach internetowych, ułatwiający znalezienie informacji w sieci.